Bedrijfsopheffing, verkoop, boedelveiling, verdeling onder de kinderen der baten.

Allereerst wordt de reden genoemd van de opheffing. Namelijk Anna Margaretha Stellerin is overleden.
Er staat letterlijk vertaald ^‘ Zij is de Eeuwigheid in getreden’ den 7^de  gestorven en naar Christelijke gebruiken begraven, zonder erfgenamen in mannelijke lijn.( ohne Erber wail nurfolgne Sohn)

Noot; Ze had wel een pleegzoon, Balthasar Farr een zoon van een nicht van haar uit Kirchheim-Bolanden, doch deze pleegzoon was op bijna 24 ja­rige leeftijd, 4 dagen eerder, op 3 Maart overleden.

Het is dan ook best mogelijk dat Anna Margaretha Stellerin deze klap niet kon ver­werken, en door verdriet om dit verlies ook is gestorven. Dan volgt een omschrijving van de medefirmanten, haar broers;
Willhelm Steller, Gemeindigeman = Inwoner alhier.
Ludwig Steller, niet meer hier wonende.
Gottfried Steller, in Hollandse diensten.
Jacob Steller, woonachtig in Worms.
Als zaakwaarnemer voor de afwezigen wordt bij deze; Gottfried Völpel, wonende alhier. De verkoop wordt aangevraagd door Gottfried Willig, nu de belangrijkste firmant overleden is en hij tegoeden had op de familie Steller. Hij wordt hierin gesteund door inwoner Conrad Salz.
Noot:
Deze Actum is gedateerd 10 Maart 1794, de datum waarop Anna Mar­garetha Stellerin ten grave wordt gedragen.

activa
Dan volgt de omschrijving van het onroerend goed ten behoeve van de erfgenamen tevens een omschrijving van de roe­rende goederen.
Dit alles is aan waarde geschat. En als Activa omschreven, de datum 10 en 11 Maart
Noot: Het woonhuis komt niet ter sprake het zal van de verkoop zijn uitge­zonderd. Hier woonde het gezin van Johann Willhelm Steller.
Aan tegoeden die de Familie Steller had van derden, gerekend tot de Activa als volgt:

Willhelm Steller, nog te betalen pacht op Martini 1794- over de jaren 1795-1796, totaal met opcenten 100.-
Vater Kleyss, nog te betalen pacht over 1794-1795-en 1796 met 10.- aan opcenten 210.-
Friedrich Willing, nog te betalen pacht over de jaren 1794-1795-1996, totaal met opcenten 124,-
Johann Chr. Naab, nog te betalen pacht over de jaren 1774-1795-1796 met 5.- aan opcenten  68,-
Actus 502,-

Noot: Waarom zulke langlopende verplichtingen?
Het Pfalzerbergland is uitermate geschikt voor de wijnbouw. Voordat een wijnstok druiven voortbrengt zijn er toch al wat ja­ren voorbij. Verder is er steeds sprake in de akte van Martini of Martinitag. Dat is de vieringsdag van Sint Martinus of in het noorden van Nederland Sint-Maarten genoemd op 11 november dan was ook in de wijnbouw het einde van een seizoen, en liepen de contracten tot die datum, of begonnen op die dag, en dan voor meerdere jaren.

Wat was er nu vanaf het vorige testament gebeurd, de akte van 1774 Anna Christina Seyberts Stellers weduwe was in 1784 overleden. Johann Willhelm Steller was in 1775 gehuwd, uit deze verbintenis was een zoon geboren; Johannes Steller. Dit kind heeft helaas maar 4 maanden geleefd. Dus geen opvolger. Alle andere Broers zijn weggetrokken uit Bischheim. Anna Margaretha, vrijgezel, heeft een pleegzoon aangenomen, een achterneefje, waarschijnlijk om die de zaak te laten voortzetten. Deze aangenomen zoon sterft dan op 3 Maart en op 7 maart sterft ook Anna Margaretha Stellerin zelf. Er was daarom geen bestaans­gronden meer voor voortzetting van het bedrijf, steeds in de akten “Stellersheim” genoemd.

Politiek gezien is er dan de Franse Revolutie in Europa. De Nederlanden maar ook grote gebieden van Duitsland zijn bij Frankrijk ingelijfd. Johann Willhelm Steller was ten tijde van bovengenoemde tragedie 50 jaar.

De langlopende Activa was dus 502.-
Dan volgt een lijst met over het algemeen kleine bedragen; Notariskosten, leveranciers, voor het grootste deel inwoners van Bischheim,
U vind deze namen ook in het Bischheimer Kirchenbuch. Ook Willhelm Steller staat voor 0.46 genoteerd “besahlende schulder der Erber”.       totaal 107.35

ACTIVA
Waarde inboedel 124.50 tegoeden(langlopend) 502.- totaal  626,50
PASSIVA
Uitstaande schulden gespecificeerd 107.35,
Dit betekend dat een bedrag van 519.15 bedrag in gelijke delen ten goede aan de erfgenamen.

De Verdeling onder de vier broers
Willhelm Steller; vordert 129,48
(100.- tegoeden, 20.- tegoed aan pacht over 1795-1796 van Vader Kleyss 9.48 tegoed van de inboedelverkoop van schuldeiser Willig).
Gottfried Steller; vordert 129.48
(91.55 tegoeden uit pachtopbrengsten over 1795-1796 van Vater Kleyss, 37.53 tegoed van de boedelverkoop van schuldeiser Willig).
Ludwig Steller; vordert 129,48
(63,- tegoeden uit pachtopbrengsten over de jaren 1794-1795-1796 van Johann Naaz,  63.- tegoeden uit pachtopbrengsten van Vater Kleyss, 3,48 tegoed van de boedelverkoop van schuldeiser Willig).
Jacob Steller; vordert 129,48
119.- tegoeden uit pachtopbrengsten over de jaren 1794-1795-1796 van Friedrich Willing. 10,48 tegoed van boedelverkoop van schuldeiser Willig.

Bij verschillende posten staat weer “auf Martini”= 11 november einde pachtjaar.
Onderschrift: aldus naar waarheid den 24 Maart 1794 getekend Gottfried Willig
Onder Frans bestuur was niet meer Kirchheim-Bolanaen(Nassau- Weilburg) het bestuurscentrum, maar het noordelijk gelegen Alzey, daarom staat er een Franse registratie onder deze bladzijde.
De volgende bladzijde nog een kleine nota uit de nalatenschap van Margaretha Stellerin gedateerd den 11 Maart 1794, tot een bedrag van 10.31

Boedelveiling van de inventaris van Margaretha Stellerin met toestemming van het Departement Alzey, in de ruimste zin, tegen hoofdzakelijk contante betaling, maar uiterlijk op vóór Martinidag.
Dan volgen lange lijsten van artikelen en kledingstukken waaronder b.v. weibshemd (vrouwenondergoed), kousen, schoenen, halsdoeken, potten, pannen etc. onder het meubilair wordt ook nog een spinnewiel verkocht.
Het valt op dat Jacob Steller uit Worms zich tussen de kopers bevindt. Hij koopt verschillend artikelen op. Ook twee weibshemden van zijn overleden zuster, misschien voor zijn vrouw, Philippina Roth?. Ook Willhelm Steller koopt op de veiling, maar in veel min­dere mate, verder zijn de kopers de inwoners van Bischheim, zo lang­zamerhand bekende namen.

De boedelveiling brengt op 127.26 Veilingkosten ad 2% 2.36 maakt 124.50
Het percentage ook de aftrek in bovenstaande berekening kloppen niet helemaal. Op deze boedelverkoop betalen ook al vast van hun pachtover­eenkomst; Vater Kleyss 10.-, Johann Naab 5.-
Friedrich Willing 5,- samen 20,- de totale somma wordt dan 144.50

Was getekend: Willhelm Steller en Jacob Steller, Ludwig Steller en Gottfried Steller staan wegens afwezigheid onder curatele. Geregistreerd en goedgekeurd Departement Alzey, Curator.

BIJLAGE. 11 maart 1794.

De pachtovereenkomst voor de jaren 1794-1795-1796 was afgesloten tussen Anna Margaretha Stellerin en Vater Kleyss en zijn huis­vrouw Susanna Christina.
Direct, een dag na de begrafenis van Margaretha, wordt de overeen­komst veranderd, in die voege, Johann Willhelm Steller en zijn huis­vrouw Johanna Magdalena houden de pachtovereenkomst in stand. Land met kadasternummer 68 voor 100.- en land met kadasternummer 885 voor 117.-
Dan volgt overeenkomst tussen Gottfried Willig, schuldeiser, Johannes Bronenwalt, griffier Gottfried (moet Völpel zijn) tekent voor de afwezigen. Wel tekenen Willhelm en Jacob Steller.
Verpachting van land aan Vater Kleyss  93.- aan Friedrich Willing met zijn vrouw Christina 124.- aan Johann Ph. Naab met zijn vrouw Anna Margaretha 68.-
Landnummer(kadaster) of oppervlakte maten? 960, 513½, 637, 638.
Dan volgt een bijlage uit 1774.
Overdracht van rechten van Anna Christina Stellerin, Seyberts Steller Weduwe, naar Anna Margaretha Stellerin. hier vind U dezelfde Land- kadaster- of oppervlakte nummering terug als bovengenoemd in 1794.

Daaronder volgt een prachtige Oorkonde van het Hoog Furstlichen Nassau- Saarbruckischen Ambt uit 1784, het gaat over aankoop van de percelen land genummerd nr.68 en nr. 885 (zie boven overeenkomst vater Kleyss) bij deze gelegenheid wordt de familie Steller (op naam van Anna Chris­tina, Seyberts Stellers weduwe en dochter Anna margaretha) Landvrijen en dus niet meer horigen onder het Huis van Nassau-Weilburg, onder de belofte dat ze eerlijk zaken zullen doen, geen uitvluchten zullen zoeken, geen schijnhandel zullen bedrijven, enz.  Getekend 17 januari 1781, Expireert 2 januari 1784, en confirmeert 16 februari 1784.
Noot: Anna Christina Seyberts weduwe is 8 April 1784 overleden.

Bij landerijen moet gedacht worden aan land dat niet direct bij huis lag, althans grote delen niet, in een akteblad (15BII) is sprake van landerijen in Siefersheim en in Marienthal, beide dorpen liggen toch op ongeveer 10 km. afstand van Bischheim.

bijlage

De dato 12 Maart van het jaar 1794.
Hierin verzoekt Gottfried Willig beslaglegging wegens tegoeden op de Familie Steller.
Hij schrijft hier als volgt: Daar de baar onder de “grannadian”? waarop gestorven en komende Mittwoch (Woensdag) wordt begraven, is ook zijn moeder s ‘middags gestorven, namelijk Margaretha Stellerin, deze is verantwoordelijk voor de gang ven zaken van het bedrijf, die nu niet meer aanwezig is. Contact met de andere leden der Familie is moeilijk, ze zijn nogal “Mobillins” (vaak niet bereikbaar) “zu sind al 4 geschwindert” waar van er één (eerst stond er twee) naar Holland is geëmigreerd., hij beklaagt zich over deze “nach Holland” situatie.
Bischheim 8 maart 1794 Gottfried Willig, Schuldeiser.

Specificatie der, schulden van de “verstorbene” Margaretha Stellerin over het Jahr 1793, totaal Summa 38.-
Bischheim 12 Maart 1794 de lopende verplichtingen over 1793 waren 3 keer de summa van 2,3 de totale schuld was 46,1.
Als bijlage was bijgevoegd een klein briefje uit 1778 “mein schnanster ? hat mir 6 ? sorgn sur gulten geit gelauth 8 marthz 1778”, Het briefje was niet getekend, dus niet meer na te gaan wie van de Familie Steller eens een keer 6,- heeft geleend van Gottfried Willig, misschien een van de jongens?
Het wordt geadresseerd aan het Hoog “furstlich Ambt.

Bijlage
Hier volgen nog enkele na berekeningen. ‘Eerst nog wat kleine tegoeden voor Margaretha Steller” Erbsmahs” en Willhelm Steller in Bischheim.
Voor wijlen Margaretha een tegoed van 5,- en voor Willhelm Steller een tegoed van 5,46 (de telling klopt niet) “Mithin bezalt den Willhelm Steller zu gut -.46 het andere zal ook vergoed worden.
Dan volgt de rekening van twee doodskisten geleverd door schrijnwerker Maister.
De eerste Kist “Todelath” is voor pleegzoon Balthasar Farr opgeleverd den 4^e  maart 1794 kosten; 7.-
De tweede Kist is voor Margaretha Stellerin geleverd den 7e maart kosten; 7.-
Todelathen welke ich auf Bischheim gemacht habe” Bischheim, 11 Maart 1794.
Een rekening van doodgraver Philipp Conrad Roth, Bischheim 12 Maart 1794, de totale kosten hebben de somma van 7.20.
Het totaal der aktes wordt afgesloten met een nota. Bischheim 12 Maart 1794.
Dit is een opsomming van wat de overledene Margaretha Stellerin nog te goed had, in de loop der jaren, zo te zien lijken de genoem­de artikelen kledingstukken van wol, en van verschillende kleuren o.a. gelben, weissen (weiBer baij), ook staan er garnituren tussen, gespen, knopen (3 stuks a 32 exemplaren voor 1.36), dit in verband brengende, met het op de boedelveiling verkochte spinnewiel deed Margaretha in kledingstukken van schapenwol, die ze zelf spinde, verfde, breide, en compleet maakte.
Over 1787 had ze nog tegoed 7.43 hiervan wordt in 1788 xbs 30 = 30 oktober 1788, 4.- voldaan, restant              3.43, ook over 1792 had ze nog geld tegoed, het totale tegoed was nog een summa van 25,5

CONCLUSIES

I Na het overlijden van moeder Anna Christina Seybert Stellers weduwe in 1784 worden de zaken er niet beter op, maar ze blijven, hoe raar dat nu ook moge klinken, een gezaghebbende fa­milie. ze staan niet voor niets in het boek” Der wichtigen Familien der Pfalz (niet meer verkrijgbaar, wel ter inzage in het LandesStaats- Archiv te Speyer)

II Anna Margaretha was de motor van het bedrijf, meer als haar broer Johann Willhelm. zij was de stuwende kracht in het bedrijf, moeder Anna Christina heeft niet voor niets haar een bijzondere positie in het testament van 1774 toegemeten.

III Politiek was er de Franse overheersing, de Pfalz was als de provincie Rheinland bij Frankrijk ingelijfd, Napoleon trok met zijn legers door Europa, en de bezette landen moesten dat grotendeels betalen. De fraaie Hofkirche in Kirchheim-Bolanden was in die tijd Hooimagazijn der Franse bezettingstroepen.

IV Het Bischheimer Kirchenbuch zwijgt door onbekende oorzaak in 1798 tot 1837, het is daarom niet na te gaan of Willhelm Steller met zijn vrouw Johanna Magdalena tot hun dood in Bischheim hebben gewoond

V Heeft Johann Gottfried Steller zijn toekomende portie gehad?. Er zijn 2 aanwijzingen die doen vermoeden van wel. Hij is een tijd lang niet in Kampen. Hij kan zodoende zijn zoon Heinrich in 1818 niet vertellen waar hij precies geboren is, zodat deze noodgedwongen een akte van bekendheid bij het Vredesgericht moet halen bij zijn tweede Huwelijk. Na zijn vermeende terugkomst koopt men in Kampen 2 huizen in wijk III Sint Jacobsteeg, in 1819, tussen 1816-1818 heeft Johann Gottfried zijn portie waarschijnlijk opgehaald.

VI Volgens de archief beambten in Duitsland is het een grote zeldzaamheid dat deze akten bewaard zijn gebleven, Hetgeen wordt bevestigd door het repertorium van het Centraal Bureau voor de Genealogie, Den Haag; citaat: Naar de bij ons zo vaak met vrucht gebruikte reeksen van No­tariële protocollen e.d. zullen wij in Duitsland vaak tevergeefs zoe­ken.

Kampen, november anno 1983, Sebastiaan Steller.